Oost Gelre
De circumvallatielinie, die in 1627 rond de Stad Grol lag, is nu nog steeds voor 80 % zichtbaar in het landschap. Dit is een unieke situatie die elders nergens in Europa voorkomt.
De circumvallatielinie die in tien dagen op bevel van Prins Frederik Hendrik werd aangelegd diende in 1627 als aanval- en verdedigingslinie rond Grol.
De stad was toen in handen van de Spanjaarden en werd terug veroverd door de Prins en zijn Staatse leger. De linie, die ongeveer op drie kilometer als een ring om Grolle lag, is gebouwd door een huurlingen leger bestaande uit ongeveer 30.000 man sterk. Dit leger bestond uit verschillende nationaliteiten zoals Hollanders, Schotten, Engelsen en Duitsers.
De linie bestond meestal uit een wal met daarin stormpalen, zodat men niet tegen de borstwering op kon klimmen en daarvoor een gracht. Deze gracht was niet overal gevuld met water. Delen die lager gelegen waren werden gevuld met water en in de hoger gelegen gebieden bleef de gracht droog. Daar werd dan een aarden wal aangelegd.
De linie had een totale lengte van 16 kilometer en bestond uit 35 elementen, waaronder schansen, veld-quartieren, hoornwerken, redouten, batterijen, grachten, wallen en loopgraven. Deze laatste werden zig-zag aangelegd vanuit de linie richting de stad.
Archeoloog Eric van der KuijI afkomstig uit Eibergen en Stadshistoricus Joep van der Pluijm uit Groenlo hebben onderzoek gedaan naar de linie, die nog vrijwel geheel in tact vanuit de lucht te zien is. “In 2001 hebben wij een kaart gemaakt met daarop de circumvallatielinie. Wij hebben een kaart uit 1627 op een kadastrale kaart van nu gelegd. Wij wisten natuurlijk al waar de Engelse, Franse (ontdekt in de droge zomer van 2003) Schans lagen en de positie van de stad Groenlo”, zegt van der Kuijl. In de droge zomer van 2003 werd door Martin Grevers de Franse schans ontdekt. Dit gebeurde bij toeval toen hij met een ultralight vliegtuig boven Groenlo vloog. “Martin vroeg mij om naar zijn foto:s te komen kijken en het was inderdaad de Franse schans. Dit was een unieke gelegenheid om de kaart van de linie, die wij in 2001 hadden gemaakt, te toetsen. Het idee was natuurlijk ook om de kaart zo precies mogelijk te maken. Het betreft een gigantisch gebied en het is 400 jaar na dato dus dan kun je niet maar zo even proefsleuven gaan graven om een schans te vinden-, aldus Van der Kuijl.
Van der Kuijl is samen met Martin Grevers in een helikopter gaan vliegen boven de linie en heeft honderden foto’s gemaakt. ‘Wij zijn opgestegen bij Erve Kots in Lievelde en met de klok mee gevlogen. Wat ik daar gezien heb was gigantisch mooi. Zeker 80% van de bijna 400 jaar oude verdedigingslinie is nog terug te vinden. Dit is uniek in Europa. Dit ligt nergens meer bij andere plaatsen omdat die allemaal bebouwd zijn. In Groenlo ligt de linie grotendeels in weilanden en daardoor is deze ook bewaard gebleven”, zegt een enthousiaste Van der Kuijl.
Van der KuijI en Van der Pluijm presenteerden afgelopen woensdag de toen gemaakte foto’s aan het college van B&W. ‘Kijk daar zie je heel duidelijk een dubbele lijn in het weiland, want het gaat om een gracht en een wal. Vanuit de helikopter waren de lijnen gewoon te volgen. Ik had de kaart op mijn schoot en we konden aan de hand van de in 2001 gemaakte kaart van object naar object vliegen. Zo gemakkelijk was het’, zegt Van der Kuijl. Maar wat nu met de circumvallatielinie? ‘Als wij er niets aan doen en we wachten nog eens 400 jaar, dan weet ik zeker dat er niets meer van over is. Als het aan mij ligt, en dan niet te bescheiden, mag de linie groots aan de wereld getoond worden. Wat mij betreft mogen we van de linie wel een mix van Disney en Openluchtmuseum maken. Het verdient zeker landelijke aandacht. Het is wel zo dat we niet meer uniek zijn, want dit jaar is de West Brabantse water linie uit 1627 gereconstrueerd. Die is dan wel kleiner en minder maar we zijn daardoor niet meer de eerste. Ook de Drentse veenlinie gaat gereconstrueerd worden. Deze is ook minder fraai en bijzonder. Maar wat gaan we doen met onze circumvallatielinie?” vraagt Van der Kuijl.
Volgens wethouder Bonsen moet je als je het gaat doen goed aanpakken. “Maar dan denk ik aan het Mussenbergbolwerk. Daar zijn we ook enthousiast begonnen en als ik dan zie hoeveel energie wij daarin gestoken hebben en wat er uiteindelijk van overblijft, dan rijst bij mij de vraag of wij nog eens zoveel tijd en energie in dit project willen steken.”
Wethouder Hulshof wil best op den duur een gesprek aan gaan met de grondeigenaren, maar ook hij is terughoudend vanwege de enorme weerstand voor het Mussenbergbolwerk.
Volgens burgemeester Heijman zijn er al wel ideeën hoe je de linie kunt verkopen. “Het zal interessant kunnen zijn als er een verbinding gelegd kan worden met het nieuwe Nationale museum in Arnhem. Ik wil aanstaande vrijdag aan de commissaris van de Koningin Clemens Cornielje vragen een weg daarna toe te banen. Wellicht kan er ook een “brug’ geslagen worden tussen Grol en Munster”. aldus burgemeester Heijman van Oost Gelre.
Bron: Streekgids.nl
